ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ !!!!!!!
Ήταν σε εκείνα τα χρόνια του μεγάλου αγώνα της ζωής των ανθρώπων της γης στην επαρχία, που χωρίς πολλές ευκολίες και μέσα προσπαθούσαν να ζήσουν, να εργασθούν και να χαρούν με τα απλά και τα λίγα…….. Βρισκόμασταν περί το τέλος του Αυγούστου, όταν η γιαγιά μου η Σαββή ( Ελισάβετ) είπε στην μάνα μου :
_ << Χαρικλή (Χαρίκλεια), με βρήκε ο μπάρμπα Θωμάς που γύρισε από τον Βάλτο χθες και μου είπε ότι τα καλαμπόκια μας είναι έτοιμα, έγιναν και να βιαστούμε να τα μαζέψουμε. Γιατί φέτος έμεινε μόνο μια μηχανή σε όλον τον κάμπο να λιανίσει τις καλαμιές των καλαμποκιών, για να μπουν μέσα τα κοπάδια να βοσκίσουν. Πρέπει να μην μας μείνουν στο χωράφι οι κορμοί από τις καλαμποκιές < τα μπασιάκια >, τα σκληρά κοτσάνια και τα φύλλα για να μπορέσουμε να ξανά σπείρουμε το χωράφι μας το φθινόπωρο!!........
Κάθε χρόνο μετά την συγκομιδή του καρπού των καλαμποκιών, τις ρόκες ( γκουργκούχτες ), που η συλλογή τους γινόταν τότε μόνο με τα χέρια, δεν υπήρχαν οι θεριζοαλωνιστικές μηχανές καλαμποκιών, ίσως κάποια υποτυπώδης να ήταν μόνον στον κάμπο της Θεσσαλίας. Εμείς είχαμε το κτήμα μας στην πρώτη διανομή της αποξηραθείσης λίμνης των Γιαννιτσών της Μακεδονίας, τον περίφημο <<ΒΑΛΤΟ>>, εκείνον που περιέγραφε η Πηνελόπη Δέλτα στα < Μυστικά του Βάλτου> και στο κομμάτι δικαιούχων της κοινότητας Κούκλαινας (Τριλόφου), το χωριό των παππούδων μου κοντά στην Βέροια. Σ΄ αυτή την αχανή, εύφορη, αποδοτική έκταση γης - πεδιάδας που είχε δημιουργηθεί από την αποξήρανση της μεγάλης λίμνης, είχαν διανεμηθεί αγροτεμάχια μεγάλα στους κατοίκους - αγρότες των Νομών Πέλλας - Ημαθίας , οργανωμένα κατά περιοχές κοινοτήτων !!…….
_<< Μάνα έχουμε τα μικρά κι ο Νίκος ( ο πατέρας μου ) έχει το μαγαζί, ποιος θα κοιτάξει τα παιδιά ??? >>…
_ << Χαρικλή δεν έχουμε χρόνο σου λέω κι εργάτες δεν υπάρχουν, τους έχουν πάρει άλλοι νοικοκυραίοι που ήδη άρχισαν μαζεύουν τα καλαμπόκια τους, τσαπίζουν τις βαμβακιές, και τα καπνά. Πρέπει να τα μαζέψουμε, να μας τα φέρουν στο σπίτι, να τα ξεσπυρίσουμε και να τα στεγνώσουμε. Εάν ζούσε ο πατέρας σου θα ήταν διαφορετικά!! >>……………
Η γιαγιά μου μια ψιλή, όμορφη, λεπτή αλλά γεροδεμένη γυναίκα, με ισχυρό χαρακτήρα, δουλευτάρα, καταπιεστική όμως με την μάνα μου την τρυφερή κι ευαίσθητη, δεν σήκωνε κουβέντα σε ότι έλεγε. Όμως, όλα της τα δικαιολογούσαμε γιατί έχασε τα παλικάρια της στον πόλεμο και μετά στον εμφύλιο, εκείνον τον καταραμένο πόλεμο, της σκότωσαν οι αντάρτες τον πρωτότοκο και τον μόνο εναπομείναντα από τα άλλα αγόρια της, τον Βασίλη, το στήριγμα τους και τους απέμεινε το στερνοπούλι τους, η μοναδική κόρη τους, η μητέρα μου. Από τότε ο παππούς άρχισε να πίνει πολύ τσίπουρο και έφυγε με αυτόν τον καημό του πριν δύο χρόνια, ενώ η γιαγιά δεν ξανάβγαλε τα μαύρα ποτέ!!!!.... Εγώ αν και πολύ μικρούλα, από τότε της πήγαινα κόντρα, όπως τα όμοια που < απωθούνται > και δεν την φοβόμουνα, αλλά την αγαπούσα για τις ιστορίες που μας έλεγε τα βράδια και τα μεσημέρια του καλοκαιριού για να κοιμηθούμε, αλλά και μας προστάτευε από τις ξυλιές της θυμωμένης μάνας μας λόγω των αταξιών μας !!
Μάζεψαν λοιπόν κι οι δυό τους, όλα τα απαραίτητα πράγματα για την διαμονή μας στον Βάλτο, ήρθε κι ο αγαπημένος μας μπάρμπας Θωμάς και τα φόρτωσε στην <<ΜΑΡΙΚΑ>> το γαϊδουράκι του κι έφυγε πιο μπροστά να πάει στο χωράφι, για να ετοιμάσει και την καλύβα που θα μέναμε, όταν θα πηγαίναμε όλοι εμείς την μεθεπομένη!! Η μάνα ζύμωσε τα ψωμιά που θα παίρναμε μαζί μας, μαγείρεψε και η γιαγιά μερικά φαγητά για τις πρώτες ημέρες της παραμονής μας.
Με τις τσάντες στα χέρια μας εμείς τα παιδιά με τα ρουχαλάκια μας και με τις προμήθειες η γιαγιά και η μαμά μας πήραμε πρωί – πρωί το πρώτο λεωφορείο για Θεσσαλονίκη και μετά το χωριό Σταυρός, κατεβήκαμε στην διασταύρωση του <<66>> για Γιαννιτσά, που ο δρόμος του περνά έξω από το κανάλι του Βάλτου. Μετά από πεζοπορία αρκετής ώρας, φτάσαμε στο μεγάλο κανάλι, το όριο που άρχιζε ο Βάλτος. Προσπεράσαμε την πρώτη καντίνα στην στροφή του δρόμου, μια πρόχειρη κατασκευή που πουλούσαν εκεί διάφορα είδη και τρόφιμα για τους εργαζόμενους αγρότες του καλοκαιριού, που διέμεναν στην περιοχή στα κτήματά τους . Διασχίσαμε την τσιμεντογέφυρα του καναλιού και προχωρήσαμε στα κτήματα του Βάλτου. Ευτυχώς το δικό μας ήταν σχετικά κοντά με το κανάλι στα 500 μέτρα και βρεθήκαμε μπροστά στην καλύβα από καλαμποκιές που μας ετοίμασε ο μπαρμα Θωμάς μας!! Στα παιδικά μας μάτια αυτή φάνταξε σαν κάστρο, κάτι εξαιρετικό, μοναδικό, υπέροχο. Η γιαγιά μου αμέσως πήρε το δρεπάνι και μάζεψε φύλλα καλαμποκιών και τα έστρωσε σε όλη την καλύβα, σε στρώμα στο έδαφος της. Έπειτα η μάνα, έστρωσε στις πλευρές της καλύβας μας στρωσίδια για τον ύπνο και τακτοποίησε όλα τα πράγματά μας και τα τρόφιμα!! Η γιαγιά έστησε έξω από την καλύβα την πυρωσιά για το μαγείρεμα, αλλά και για να έχουμε φωτιά και ζέστη την νύχτα που έκανε κρύο, άσχετα που ήταν καλοκαίρι, αλλά και για προστασία από τα αγρίμια. Ο μπάρμπα Θωμάς έκανε με τις καλαμποκαλαμιές μια πρόχειρη περίφραξη για το γαϊδουράκι την Μαρίκα, για την προφύλαξη και τον περιορισμό της, αλλά ετοίμασε δίπλα της και το δικό του <γιατάκι> - κρεβάτι!!
Το βράδυ καθισμένοι όλοι μας γύρω από την φωτιά, ο μπάρμπας μας έλεγε ιστορίες και μας έδειξε με το χέρι του προς τα κάτω στο κανάλι! Μας είπε με περηφάνια πως εκεί δίπλα σε αυτό στο ανάχωμα, βρήκε μια αλεποφωλιά με μικρά. Αυτή ήταν σε μια τρύπα, κάτω από τις τεράστιες - πανύψηλες λεύκες. Πάνω σε αυτές εκεί ψηλά είχαν τις φωλιές τους ζευγάρια πελαργών, ενώ στο νερό του καναλιού τα ψάρια, οι πέστροφες πηδούσαν ψηλά στο νερό κι άρπαζαν τα έντομα!!! _ << Να εκεί πιο κάτω από τις λεύκες είναι και η βρύση με την κουπάνα - την ποτίστρα των ζώων, που θα πηγαίνετε την Μαρίκα να πίνει νερό κάθε μέρα κι από εκεί θα μας φέρνετε δροσερό νερό με τα γκιούμια ( ορειχάλκινα δοχεία) κρεμώντας τα με τα σχοινιά στο σαμάρι >> ….. Κάθε του λέξη καταγράφονταν τόσο ευχάριστα στο παιδικό μας μυαλό, που δεν το ξεχνούσαμε όσο κι αν προχωρούσε η νύχτα η μαγική, δίπλα στην πυρωσιά της φωτιάς. Ακούγονταν ιαχές - ουρλιαχτά από τα αγρίμια μέσα στα χωράφια και εμείς τα μικρά τρομαγμένα κουλουριαζόμασταν όλα μαζί. Όμως ο μπάρμπα Θωμάς με τον τρόπο του μας καθησύχαζε, λέγοντά μας ότι δεν θα πλησιάσουν ούτε οι λύκοι, ούτε τα τσακάλια επειδή είχαμε την φωτιά, να μην φοβόμαστε είναι αυτός και μας προστάτευε με την μαγκούρα του!!!.............
Στην πρώτη μας νύχτα είχαμε κάποια θέματα με τον ύπνο μας, από την μια μεριά του ότι, κοιμόμασταν πάνω σε στρώμα από φύλλα, κορμούς καλαμποκιών και το κορμάκι μας έβρισκε στους ξυλώδεις κόμπους τους, πολύ δυσάρεστη αίσθηση και δυσφορία, γιατί όπως και να γυρνούσαμε το ίδιο άβολα αισθανόμασταν. Από την άλλη πάλι, δεν μας έφυγε ο φόβος από τις φωνές των άγριων ζώων που μαζί με τα κραξίματα από τα νυχτοπούλια δημιουργούσαν τρομακτικούς ήχους . Ο άνεμος περνούσε μέσα στις καλαμιές και έκανε έναν πρωτόγνωρο ήχο οξύ διερχόμενος μέσα από τα σκληρά φύλλα των καλαμποκιών, που για τα αυτιά μας όλα αυτά αποτελούσαν ήχους άγνωστους και φοβερούς. Όμως στις επόμενες ημέρες όλα τα άσχημα είχαν ξεχασθεί, γιατί βρεθήκαμε στον Παράδεισο των παραμυθιών μας . Με την απόλυτη ελευθερία των κινήσεων μας πάνω σε όλη στην περιοχή, να τρέχουμε χαρούμενα ξέγνοιαστα σε κάθε κατεύθυνση, να κρυβόμαστε στις καλαμποκιές και στις βαμβακιές, να κόβουμε καρπούζια και πεπόνια από τα μποστάνια, που κάλυπταν την πείνα μας από το τρέξιμο και κυρίως τα παιγνίδια μας με την <Μαρίκα> !! Βόλτες ατελείωτες πάνω της <καβαλίγκα>, αφού είχαμε το ελεύθερο να την πηγαίνουμε στην βρύση να την ποτίζουμε και να κουβαλούμε με αυτή νερό με γκιούμια μας. Κάπου κάπου κάποιος αγρότης μας ζητούσε να του φέρουμε κρύο νερό από την βρύση, που ήτα πάντα δροσερό γιατί έτρεχε συνεχώς νερό. Κι εμείς με μεγάλη χαρά ανταποκρινόμασταν, παίρνοντας το σαν παιγνίδι, με αποτέλεσμα να μας αγαπήσουν όλοι οι γείτονες όσοι ήταν στα χωράφια τους και να ευχαριστούν την μανά και την γιαγιά μας που μας είχαν φέρει εκεί. ΄Ετσι όταν χανόμασταν ώρες ολόκληρες, δεν ανησυχούσαν οι δικοί μας που δούλευαν ολημερίς σκληρά, να σπάζουν, να μαζεύουν τα καλαμπόκια τις << γκουργκούχτες - ρόκες>>, γιατί όταν μας έψαχναν που και που, τους ειδοποιούσε κάποιος γείτονας που τύχαινε να βρισκόμασταν κοντά του, παρόλο που το μπόι μας το κάλυπταν τα φυτά. Μάλιστα κάποιες φορές για το λόγο αυτό, μερικά ζευγάρια αγροτών πανικοβλήθηκαν όπως δούλευαν, από το να ακούνε να σείονται οι καλαμποκιές από το πέρασμά μας ανάμεσα τους, μας περνούσαν για τσακάλια και το έβαζαν στα πόδια κι εμείς τα ζιζάνια ξεκαρδιζόμασταν στα γέλια!!!!...........
Κάθε πρωί, μόλις έφευγαν η μάνα κι η γιαγιά με τον μπάρμπα μέσα στο μεγάλο κτήμα μας να δουλέψουν και ενώ ακόμη κοιμόνταν ο αδελφός κι η αδελφή μου, που σαν μικρότερα τον ήθελαν τον ύπνο περισσότερο, εγώ το έσκαγα και πήγαινα στο κανάλι, στην τούμπα στο πρανές του αναχώματός. Εκεί ξαπλωμένη, χωμένη στο γρασίδι και τις καλαμιές παρακολουθούσα τη αλεπού που κουβαλούσε στα μικρά της αρουραίους να τα ταΐσει. Κι όταν αυτά χορτασμένα έμπαιναν στην φωλιά κι έφευγε η αλεπού για κυνήγι, το ενδιαφέρον μου εστιαζόταν στα ψάρια που χοροπηδούσαν πάνω στο νερό να αρπάξουν τα πολλά έντομα που υπήρχαν στην επιφάνειά του.! Ποταμίσιες καραβίδες έβγαιναν από τη λάσπη της κοίτης του καναλιού και παρακολουθούσα με ενδιαφέρον μεγάλο τις κινήσεις τους, την δραστηριότητα τους στον λασπωμένο χώρο και στο νερό. Όταν βαριόμουν πια να τις παρατηρώ, ξάπλωνα ανάσκελα κοιτώντας - χαζεύοντας τις λεύκες, που καθώς φυσούσε στα φύλλα τους ο αέρας στην κορυφή των δέντρων, αυτά με τις κινήσεις τους δημιουργούσαν μια χρωματική ασημένια πανδαισία, διασκορπούσαν τις ηλιαχτίδες προς κάθε κατεύθυνση και με την μετακίνησή τους εμφανίζονταν - αποκαλύπτονταν οι φωλιές των πουλιών και των πελαργών, μέσα στις διχάλες των χονδρών κλαδιών. Ο κυματισμός των υπέροχων ασημόφυλλων δημιουργούσε μια απαλή μουσική, μοναδική σύνθεση, που μαζί με τα κραξίματα των νεοσσών των πελαργών στις φωλιές ψηλά, δημιουργούσαν ένα είδος ευχαριστίας προς την μάνα φύση για όσα τους προσέφερε!! Γιατί εγώ έτσι το καταλάβαινα με την παιδική ψυχή μου, που ήταν σε σύνδεση με την δημιουργία της υπέροχης - μοναδικής φύσης κι έτσι το ελάμβαναν οι αισθήσεις μου, καθώς είναι αποδεκτό από τους ανθρώπους, ότι τα παιδιά μπορούν να επικοινωνούν με τους πνευματικούς κόσμους!!!..........
Στις πιο ζεστές ώρες της ημέρας, μαζευόμασταν στην βρύση, κάτω από τα δένδρα και παίζαμε νεροπόλεμο μεταξύ μας, αλλά πλέναμε και το γαϊδουράκι να δροσιστεί κι ο σύντροφος των παιγνιδιών μας. Τόσο είχαμε δεθεί με το ζωντανό, που ο μπάρμπας μας φώναζε να το αφήσουμε λίγο ήσυχο να βοσκήσει, να φάει κι αυτό . Την υπεραγαπούσαμε την Μαρίκα, την λατρεύαμε, είχαμε τόσο συνδεθεί μαζί της σαν να ήταν άνθρωπος. Αυτή το καταλάβαινε και μας έκανε όλα τα χατίρια μένοντας ήρεμη- συγκαταβατική με τις <καβαλίγκες> επάνω της που εναλλασσόμασταν. Μόνο το βράδυ την βάζαμε στο παχνί της να ησυχάσει !! Αξέχαστες στιγμές στον παράδεισο μας, τον ομορφότερο τότε τόπο μας της ξεγνοιασιάς και της ελευθερίας !!!
Πέρασαν δώδεκα αξέχαστες ημέρες, αλλά εκείνο το βράδυ στην φωτιά η μάνα μας ανακοίνωσε ότι τα τρόφιμα τελειώνουν. Ψωμί δεν έχει πλέον, γιατί είχε υπολογίσει πως θα έφθανε μέχρι το τέλειωμα του μαζέματος των καλαμποκιών μέσα σε αυτές τις ημέρες, όμως η χρονιά ήταν πολύ καλή και οι ρόκες ήσαν στις καλαμποκιές πολύ περισσότερες από την προηγούμενη χρονιά. Λεφτά υπήρχαν μόνο για τα εισιτήρια της επιστροφής μας και δεν έφταναν να αγοράσουμε μερικά τρόφιμα από την καντίνα στον μεγάλο δρόμο. Σκέφτονταν οι μεγάλοι τι να κάνουν!!?? Να φύγουμε και να ξαναγυρίσουν πάλι να συνεχίσουν? Όμως θα καθυστερούσαν με το πήγαινε - έλα και γιατί τρείς ημέρες ακόμη ήθελαν να τελειώσουν όλο το χωράφι μας . Δεν υπήρχαν άλλα χρονικά περιθώρια, επειδή το μηχάνημα πλησίαζε στην περιοχή για να τεμαχίσει στα χωράφια της δικής μας κοινότητας, τα απομεινάρια των θημωνιών από τα μαζεμένα καλαμπόκια τα <μπασιάκια> . Αν δεν προλάβαιναν να τελειώσουν την συγκομιδή, θα το χάνανε και δεν θα μπορούσαν να καλλιεργήσουν το χωράφι μας πάλι το Φθινόπωρο.! Αποφάσισαν να μείνουμε και να τελειώσουν την δουλειά, με όση τροφή είχε απομείνει, θα μάζευαν δε και τα ξηρά φασόλια από το μικρό μπαξέ δίπλα μας κι ας βολευόμασταν με τα φρούτα και τα λαχανικά από τα γύρω εγκαταλειμμένα μποστάνια. Αυτή η απόφαση, μας ενθουσίασε εμάς τα παιδιά, γιατί θα παραμέναμε για λίγες ακόμη ημέρες στον < Παράδεισό μας >> και με την λατρεμένη γαϊδουρίτσα, την Μαρίκα μας !!!
Οι επόμενες ημέρες ήσαν ιδιαίτερες, μοναδικές και διδακτικές, γιατί μας έκαναν να εκτιμήσουμε την τροφή, για όλη την επόμενη ζωή μας. Εμείς τα παιδιά ξεχνιόμασταν με τα παιγνίδια, μπαίναμε στα μποστάνια κι ότι βρίσκαμε το καταβροχθίζαμε μαζί και η <Μαρίκα> μας, μόνιμος σύντροφος στις περιπλανήσεις μας…. Ανακαλύψαμε ένα εγκαταλειμμένο χωράφι με ντοματιές κι όλα χαρά μαζέψαμε τις ώριμες ντομάτες , τις πλύναμε καλά και τις πήγαμε στην καλύβα να φάνε και οι μεγάλοι που δούλευαν ασταμάτητα για να τελειώσουν το μάζεμα της σοδειάς ……
Την επόμενη όμως δεν υπήρχαν ώριμες ντομάτες κι αρχίσαμε να τρώμε τις άγουρες. Τι νόστιμες μας φαινόντουσαν μέσα στην πείνα μας, τι γευστικές!! Το δανεικό ψωμί που πήραμε από τους γείτονες, το αφήσαμε για τους μεγάλους που χρειάζονταν τις δυνάμεις τους για την δουλειά που έπρεπε οπωσδήποτε να τελειώσει έγκαιρα !!……………… Έτσι κύλησαν οι επόμενες ημέρες τρώγοντας άγουρες πολύτιμες ντομάτες, μικρόκαρπα καρπούζια και πεπόνια επίσης αγουρωπά. Αν ανακαλύπταμε κάποιο πιο ώριμο στις εξορμήσεις μας, σε κάθε κατεύθυνση στα χωράφια του Βάλτου, το πηγαίναμε να το φάνε οι δικοί μας, να έχουν δύναμη να δουλεύουν και τους λέγαμε αθώα ψέματα, ότι εμείς είχαμε ήδη φάει…. Όλα αυτά χαράχθηκαν στην μνήμη μας ως παράδειγμα ζωής, για την εκτίμηση κάθε τροφής, όσο ταπεινή κι αν είναι κι από όπου κι αν προέρχεται!!
Όταν πλέον τελείωσε το μάζεμα των καλαμποκιών, αφήσαμε με μια πίκρα στην καρδιά μας τον μπάρμπα Θωμά με την <Μαρίκα> στο χωράφι, να περιμένει να έρθει το φορτηγό αργότερα να φορτώσει τα καλαμπόκια και να τα φέρει στην αποθήκη μας!! Σε όλο τον δρόμο της επιστροφής και μέχρι να φθάσουμε στην στάση του λεωφορείου στο <<66>>, γυρνούσαμε το κεφάλι μας πίσω να αποχαιρετούμε τον δικό μας Παράδεισο, τον τόπο που τόσο αγαπήσαμε, παίξαμε ξένοιαστα, γνωρίσαμε την φύση, τα πλάσματα της και νοστιμευτήκαμε με τις άγουρες ντομάτες που χόρτασαν την πείνα μας!! Δάκρυα κύλισαν από τα μάτια μου όταν ανέβαινα στο λεωφορείο κι έβλεπα να χάνεται ο Βάλτος από το οπτικό μου πεδίο. Ένα σφίξιμο αισθάνθηκα στην καρδιά μου, λες κι ότι ήδη γνώριζα πως ποτέ δεν θα τον ξανάβλεπα και δεν θα ξαναζούσα εκείνον τον ονειρικό τόπο, των ιδιαιτέρων παιδικών διακοπών μου !!!!
Το υπέροχο εκείνο καλοκαίρι των παιδικών μου χρόνων, δεν το αλλάζω με κανένα άλλο, ούτε μπορεί να συγκριθεί με κάποιο άλλο. Διότι αφορά τα χρόνια της αθωότητας, της παιδικής ξεγνοιασιάς μέσα στην φύση εκείνη, που πλέον έχει αλλάξει τραγικά. Τόσο διαφορετικά, άχαρα διαμορφώθηκε μετά την νέα αναδιανομή των αγροτεμαχίων, όταν αυτό έγινε σε κάποια χρόνια αργότερα, που χάθηκε – εξαφανίσθηκε η μαγεία που είχε ο χώρος και η ιδιαιτερότητα της φυσικής ομορφιάς του. Όμως είχαν ήδη αποτυπωθεί στην παιδική μου μνήμη, στα μάτια της ψυχής μου και θα υπάρχουν πάντα καταχωρημένες στα βάθη της καρδιά μου, οι όμορφες εκείνες ημέρες του πιο ξεχωριστού καλοκαιριού της παιδικής μου ζωής, στην εποχή της αθωότητας !!!
ΣΥΜΗ ΥΦΑΝΤ.
